अजिंक्य रहाणे

      सध्याच्या भारतीय कसोटी संघातील एक भरवशाचा खेळाडु. युवा कसोटी संघाचा अविभाज्य घटक आणि उपकर्णधार. ज्याप्रकारे सुरुवातीच्या काळात संघात कमीत कमी ५-६ खेळाडु हे मुंबईचे असायचे ज्यात सुनील गावसकर, संदिप पाटील, रवी शास्त्री, अंशुमन गायकवाड, दिलीप वेंगसरकर, संजय मांजरेकर, सचिन तेंडुलकर, विनोद कांबळी, अजित आगरकर, वासिम जाफर आणि आता रोहित शर्मा व अजिंक्य रहाणे मुंबईच नाव पुढं नेत आहेत. मध्यंतरीच्या काळात फक्त सचिन तेंडुलकर मुंबईचा एकमेव खेळाडु भारताच प्रतिनिधित्व करत होता. सचिनच्या क्रिकेट कारकिर्दीच्या शेवटच्या सामन्यांमध्ये अजिंक्यला पदापर्णाची संधी मिळाली. अजिंक्यने ऑस्ट्रेलियाविरुद्ध कसोटीत पदार्पण केले तर इंग्लंडविरुद्ध एकदिवसीय व टी-२० मध्ये पदापर्ण केले. अजिंक्यने सातत्याने देशांतर्गत स्पर्धांमध्ये खोऱ्याने धावा काढल्या. प्रथम श्रेणी क्रिकेटमध्ये पाच हजारापेक्षा जास्त धावा काढत मुंबई संघाचा महत्त्वाचा खेळाडु बनला.

अजिंक्यच्या कारकिर्दीला कलाटणी देणारा क्षण म्हणजे राहुल द्रविडच्या नेतृत्वाखाली राजस्थानसाठी आयपीएल मध्ये खेळण्याची संधी भेटली आणि सलग ३-४ वर्षे सलामीला येऊन द्रविडचा निर्णय सार्थ ठरविला आणि विश्वास जिंकला. राजस्थानसाठी केलेली कामगिरी ती फलंदाजीत असो वा क्षेत्ररक्षणात स्वत:ला पुर्णपणे झोकुन देऊन संघाला अनेक विजय मिळवुन दिले. २०१३ चा पदार्पणाचा सामना आणि त्यानंतर २०१५ ची आफ्रिकेविरुद्धची मालिका फक्त अजिंक्यने मायदेशात खेळल्या. या दोन वर्षांत त्याने दक्षिण आफ्रिका, न्युझिलंड, इंग्लंड, ऑस्ट्रेलिया, बांग्लादेश आणि श्रीलंका या तगड्या संघांविरुद्ध त्यांच्याच देशात नेटाने फलंदाजी केली. जिथे पुजारा, विजय, धवन, रोहित यांच धावा काढण्यात सातत्य नसताना अजिंक्यने भारताला तारले आणि स्टेन, मॉर्केल,जॉनसन, स्टार्क यांना सडेतोड उत्तर दिले.

अजिंक्य रहाणेच्या छोट्याश्या कारकिर्दीमध्ये त्याने कसोटी सामन्यात न्युझिलंडविरुद्ध झळकावलेले पहिले शतक तसेच आफ्रिकेत केलेली ९६ धावांची खेळी सामना जिंकवण्यात जरी यशस्वी ठरली नसली तरी संघाच मनोधर्ये उंचवणारी नक्कीच होती आणि भारताला अजिंक्यच्या रुपाने मधल्या फळीतील फलंदाज गवसला जो परदेशी खेळपट्यांवर उत्तम प्रकारे खेळु शकतो. त्यानंतर एका मागे एक इंग्लंड दौरा, मायदेशातील एकदिवसीय मालिका आणि त्यानंतरचा मोठा ऑस्ट्रेलिया दौरा. इंग्लंड दौऱ्यात लॉर्डसवर झालेल्या कसोटी सामन्यात एक अविश्वसनिय खेळी करुन अजिंक्यने विजयात मोलाचा वाटा उचलला आणि भारताचे लॉर्डसवर कसोटी विजयाचे स्वप्न पुर्ण केले. त्याला साथ दिली ती इशांत शर्माने. ज्या ज्या वेळेस या विजयाची आठवण काढली जाईल त्या त्या वेळेस अजिंक्यच नाव "सामन्याचा हिरो" म्हणुन काढले जाईल. ज्या ऐतिहासिक लॉर्डस मैदानावर क्रिकेटचा देव सचिन तेंडुलकरला आपल्या २४ वर्षांच्या कारकिर्दीतमध्ये अपयश आले तिथे अजिंक्यने आपल्या कसोटी कारकिर्दीतल्या सुरुवातीलाच लॉर्डसवर शतक झळकावले.

      भारतीय युवा संघाला परदेशीभुमीवर फक्त कसोटीसामन्यांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर अपयश आले पण एकदिवसीय सामन्यामध्ये युवा भारतीय संघ कोणत्याही संघाला सामोरा जाऊ शकतो हे २०१४ ची इंग्लंडमधील एकदिवसीय़ मालिका जिंकुन दाखवुन दिले. रोहित शर्मा दुखापतग्रस्त असल्याने अजिंक्यला सलामीला यावे लागले आणि मिळालेल्या संधीचा त्याने पुरेपुर फायदा घेत पहिले शतक झळकावले आणि धवन सोबत मोठी भागिदारी करत भारताला मोठा विजय मिळवुन देत मालिकाही जिंकुन दिली. श्रीलंकेविरुद्धच्या मालिकेत पुन्हा एकदा अजिंक्यची बॅट तळपली आणि पहिल्याच सामन्यात धवन सोबत पहिल्या गड्यासाठी २३१ धावांची भागिदारी करत दुसरे शतक झळकावले व भारताला मोठी धावसंख्या उभारण्यास मदत केली.

      श्रीलंकेविरुद्धची मालिका जिंकल्यानंतर भारताच्या युवा संघासाठी एक खडतर दौरा होता ऑस्ट्रेलियाचा ज्यात चार कसोटी सामने, तिरंगी मालिका आणि त्यानंतर होणारी २०१५ ची विश्वचषक स्पर्धा. पहिल्या दोन सामन्यात भारताचा पराभव झाला, तीसऱ्या सामन्यात अजिंक्यने कोहलीसोबत चौथ्या गड्यासाठी २६२ धावांची महत्त्वाची भागिदारी करत भारताला मोठी भावसंख्या उभारुन दिली आणि परदेशातील कामगिरी करण्याची मालिका सुरुच ठेवली परंतु त्याला तिरंगी मालिकेत अपयश आले. आपल्या कारकिर्दीतल्या पहिल्या वहिल्या विश्वचषकाच्या पाकिस्तानविरुद्धच्या सामन्यात अजिंक्यला अपयश आले पण याची भरपाई त्याने दक्षिण आफ्रिकेविरुद्धच्या सामन्यात तडाखेबाज अर्धशतकी खेळी खेळन भारताला मोठी धावसंख्या उभारण्यात केली आणि विजयात महत्त्वाचा वाटा उचलला. ऑस्ट्रेलियातल्या मोठ्या मैदानावर क्षेत्ररक्षणातही त्याने कोहली व जडेजाच्या साथीने अनेक धावा रोखण्यात मदत केली.

      विश्वचषकाच्या उपांत्य सामन्यात ऑस्ट्रेलियाकडुन हार पत्कारल्यानंतर भारताला बांग्लादेशमध्ये एकदिवसीय मालिका खेळायची होती व या मालिकेत काही खेळाडुंना विश्रांती देऊन नवीन खेळाडुंना संधी मिळण्याची आशा होती पण विश्वचषकात सहभागी झालेला संघच कायम ठेवण्यात आला. कारण काही दिवसांपुर्वी त्यांनी पाकिस्तानचा ३-० ने धुव्वा उडवला होता. पहिल्या सामन्यात रहाणेला साजेशी कामगिरी करण्यात अपयश आले त्यामुळे पुढील दोन्ही सामन्यात त्याला बाहेर बसावे लागले. याबाबत धोनीने सांगितले कू त्याला भारतीय उपखंडात स्ट्राईक रोटेट करण्यात अपयश येते. परंतु परदेशातल्या आपल्या कामगिरीने सर्वांना मोहित करुन टाकल्यानंतर एका सामन्यातल्या कामगिरीवरुन बाहेर बसावे लागले.

      काही दिवसांनंतरच निवडकर्त्यांनी त्याला कर्णधार म्हणून झिम्बाब्वे दौऱ्यासाठी निवड करुन सगळ्यानाच उत्तर दिले. कर्णधार म्हणून खेळलेल्या आपल्या पहिल्याच दौऱ्यात एकदिवसीय मालिका ३-० ने जिंकली तर टी-२० मालिका १-१ ने बरोबरीत राखली.धोनीच्या कसोटीतुन निवृत्ती घेतल्यानंतर रहाणेला कसोटी संघाचा उपकर्णधारपदी निवडण्यात आले.  श्रीलंकेविरुद्धच्या कसोटी मालिकेतील पहिल्या सामन्यात ८ झेल घेऊन यष्टीरक्षका व्यतिरिक्त एका सामन्यात ८ झेल घेऊन विक्रम प्रस्थापित केला त्याच बरोबर कोलंबोमध्ये झालेल्या दुसऱ्या सामन्यातील दुसऱ्या डावात शानदार शतक झळकावुन भारताला मोठी आघाडी मिळवुन दिली आणि यामुळे भारताने मोठा विजय मिळवुन मालिकेत बरोबरी साधली.श्रीलंकेनंतर दक्षिण आफ्रिकेविरुद्ध मायदेशात झालेल्या एकदिवसीय मालिकेत ३ अर्धशतके झळकावली पण त्यानंतरच्या कसोटी मलिकेतील पहिल्या तीन सामन्यात एक अर्धशतक सुद्धा झळकावता आले नाही याची भरपाई त्याने फिरोजशाह कोटला येथे झालेल्या शेवटच्या सामन्यात दोन्ही डावात शतक झळकावुन केली. त्याच्या कामगिरीचे बक्षिस म्हणून यावर्षी त्याला "अर्जुन पुरस्काराने" गोरविण्यात आले.

      २०१६ च्या ऑस्ट्रेलियाविरूद्धच्या एकदिवसीय मालिकेत चौथ्या क्रमांकावर येत ४ सामन्यात दोन अर्धशतकांसह १४१ धावा काढल्या तर दुखापतीमुळे पाचव्या सामन्यांत त्याला संघाबाहेर बसावे लागले तर युवराज व रैनाचा टी-२० च्या संघात समावेश झाल्याने रहाणेला आंतिम अकरा मध्ये संधी मिळाली नाही. २०१६ च्या आयपीएल मोसमात रहाणेने नवीन तयार झालेल्या रायझिंग पुणे सुपरजायंट्सचे प्रतिनिधीत्व केले. या सत्रात त्याने पाच अर्धशतकांच्या मदतीने ३४३ धावा केल्या ते ४९ च्या सरासरीने. रहाणेनी त्याच्या कारकिर्दीतील आजपर्यंतच्या सर्व परदेश दौऱ्यात कौतुकास पात्र कामगिरी केली असल्याने वेस्ट इंडिज दौऱ्यात सुद्धा त्याच्या कडून चांगल्या कामगिरीची अपेक्षा होती त्याप्रमाणे त्याने ३ सामन्यांतील ४ डावांत एक शतक आणि एक अर्धशतकाच्या मदतीने २४३ धावा काढल्या व परदेशातील आपल्या कामगिरीतील सातत्य कायम राखले.

      न्युझिलंडविरूध्दच्या मालिकेतील पहिल्या दोन सामन्यांत एक अर्धशतकासह १३६ धावा काढल्या पण त्यांने आपला जलवा दाखवला तो तीसऱ्या व अंतिम सामन्यात त्यात त्याने १८८ धावांची धडाकेबाज खेळी केली व विराट कोहली सोबत १६५ धावांची भागीदारी करत भारताला पहिल्या डावात मोठी धावसंख्या उभारुन दिली आणि भारताने ३-० ने मालिका जिंकली परंतु कसोटी मालिकेसारखा प्रभाव त्याला एकदिवसीय मालिकेत पाडता आला नाही आणि पाच सामन्यात फक्त एका अर्धशतका सह १४३ धावा काढल्या. रहाणेची कसोटीतील कामगिरी वरचेवर वेगळी पातळी गाठत होती पण कसोटीप्रमाणे एकदिवसीय सामन्यात कामगिरी करण्यात त्याला यश येत नव्हते तसेच इंग्लंड विरूद्धच्या कसोटीमालिकेतील पहिल्या तीन सामन्यात तर ३० चा आकडाही पार करता आला नाही व दुखापतीने त्याला उर्वरित दोन सामन्यांना मुकावे लागले लवकरात लवकर तो संघात परतेल अशी आशा आहे.

      ज्याप्रकारे अजिंक्यने परदेशातल्या कामगिरीने क्रिकेटप्रमींना मोहुन टाकले त्याचप्रकारे घरच्या प्रेक्षकांसमोर सुद्धा तो त्याचप्रकारे कामगिरी करेल अशी आशा आहे. जेव्हा एकदिवसीय संघाच्या अंतिम ११ मध्ये रहाणेला बाहेर बसावे लागते तेव्हा तो क्रिकेट राजकारणाचा बळी ठरतो का? असे वाटते. एक दोन सामन्यांत स्ट्राईक रोटेट करण्यात अपयश आल्यानंतर हा खेळाडु उपखंडात एकदिवसीय सामन्यामध्ये चांगली कामगिरी करुच शकत नाही ही गोष्ट चुकिची आहे. कारण त्याची देशांतर्गत तसेच परदेश दौऱ्यातील कामगिरी यामुळे अजिंक्य रहाणे सारख्या फलंदाजाला व उत्कृष्ट क्षेत्ररक्षकाला अंतिम ११ मध्ये संधी न देणे म्हणजे सामना खेळण्यापुर्वीच संघाला भगदाड पडण्यासारखे आहे.      

शंतनु कुलकर्णी

२० सप्टेंबर २००७ भारत वि. दक्षिण आफ्रिका

भारताने साखळी सामन्यात पाकिस्तानविरुद्ध बॉल आऊटमध्ये विजय मिळवुन अंतिम ८ मध्ये प्रवेश मिळवला पण त्यातील पहिल्याच सामन्यात न्युझिलंडविरुद्ध भारताला १० धावांनी पराभव स्विकारावा लागला. १९१ धावांच्या लक्ष्याचा पाठलाग करताना गंभीर व सेहवागने ६ षटकांत ७६ धावांची सलामी देत धडाकेबाज सुरुवात करुन दिली परंतु त्यानंतर भारताची फलंदाजी व्हिटोरीच्या गोलंदाजी समोर ढोपाळली शेवटी श्रीसंतने थोडा प्रतिकार केला पण त्याला यश आले नाही. या सामन्यात झालेल्या पराभवाने उर्वरीत इंग्लंड व दक्षिण आफ्रिकेविरुद्धच्या सामन्यात विजय आवश्यक होता. न्युझिलंडविरुद्धच्या सामन्याप्रमाणेच या सामन्यात गंभीर व सेहवागच्या जोडीने इंग्लंडच्या गोलंदाजीचा समाचार घेत १४.४ षटकांत १३६ धावांची सलामी भागीदारी करत मोठ्या धावसंख्येचा पाया रचला. त्यानंतर १० धावांच्या आत दोघेही तंबुत परतले.१६.४ षटकांत भारताची ३ बाद १५५ अशी स्थिती झाली त्यानंतर मैदानावर आलेल्या युवराजने स्टुअर्ट ब्रॉडची पिसे काढली. भारतीय डावाच्या १९ व्या षटकांत युवराजने स्टुअर्ट ब्रॉडच्या गोलंदाजीवर सहा चेंडूत सहा षटकार खेचले आणि विक्रमी १२ चेंडुत अर्धशतक साजरे केले आणि भारताने १८ धावांनी विजय मिळवला.

      भारत व दक्षिण आफ्रिकेच्या सामन्यापुर्वी न्युझिलंड व दक्षिण आफ्रिकेनी प्रत्येकी दोन विजय मिळवले होते त्यामुळे उपांत्य फेरीत प्रवेश मिळवण्यासाठी दक्षिण आफ्रिकेविरुद्धच्या सामन्यात भारताला विजय आवश्यक होता परंतु दुखापतीमुळे इंग्लंडविरुद्धच्या सामन्यात धडाकेबाज खेळी करणारा युवराज सिंग या सामन्याला मुकणार होता त्यामुळे सामन्यापुर्वीच भारतीय संघ अडचणीत आला होता. नाणेफेक जिंकुन भारताने फलंदाजीचा निर्णय घेतला पण पहिल्या ११ षटकांत हा निर्णय भारताच्याच अंगाशी आला असे दिसत होता. १०.३ षटकांत भारताची अवस्था ४ बाद ६१ झाली होती त्यानंतर नवोदित फलंदाज रोहित शर्मा व कर्णधार धोनीने भारताला १५० धावांचा टप्पा गाठुन दिला व डावाच्या शेवटच्या चेंडूवर रोहितने षटकार ठोकुन पहिले अर्धशतक साजरे केले.

      तसे पाहता दक्षिण आफ्रिकेसारख्या तगड्या संघासमोर १५४ धावांचे आव्हान तसे कमीच होते कारण विश्वचषकाच्या पहिल्या सामन्यात दक्षिण आफ्रिकेनी २०६ धावांचे आव्हान ८ गडी व १४ चेंडू राखुन लिलया पार केले होते. या सामन्यांत भारतीय गोलंदाजांचा कस लागणार होता. आर पी सिंगने भारताला दमदार सुरुवात करुन देत दुसऱ्या षटकांत हर्षेल गिब्स व ग्रॅमी स्मिथला बाद केले त्यातील ग्रॅमी स्मिथला बाद कारण्याचे श्रेय हे पुर्णपणे दिनेश कार्तिकचे होते. स्लिपमध्ये उत्कृष्ट झेल घेऊन स्मिथला तंबुत पाठवले. त्यानंतरच्याच षटकांत श्रीसंतने डिव्हिलीअर्सला पायचित केले. ६ व्या षटकांत रोहित शर्माच्या थेट फेकीवर जस्टिन केम्पला बाद केले व त्यानंतरच्याच चेंडूवर आर पी सिंगने पोलॉकला त्रिफळाचीत करुन दक्षिण आफ्रिकेची ५ बाद ३१ अशी अवस्था केली.

      त्यानंतर बाऊचर व मॉर्केलने प्रतिकार केला पण त्यांना यश आले नाही आणि भारताने ३७ धावांनी विजय मिळवत उपांत्य फेरीत धडक मारली व त्यानंतर विजेतेपदाला गवसणी घातली. दक्षिण आफ्रिकेला उपांत्य फेरीत धडकमारण्यासाठी विजय किंवा किमान १२६ धावा करणे आवश्यक होते पण दोन्हीत त्यांना अपयश आले आणि ते स्पर्धेबाहेर गेले त्यांच्या जागी न्यझिलंडचा संघ उपांत्य फेरीत दाखल झाला.

शंतनु कुलकर्णी

भारतीय क्रिकेटमध्ये गुलाबी चेंडूच्या पर्वाची सुरुवात

सुरुवातीला लाल चेंडू नंतर पांढरा चेंडू आणि आता गुलाबी चेंडू. सर्वोत्तम क्रिकेट म्हटले की कसोटी क्रिकेटच अग्रस्थानी राहणार परंतु सध्याच्या वाढत्या टि-२० व एकदिवसीय सामन्यांमुळे नवोदित खेळाडुंचे कसोटी क्रिकेटकडे दुर्लक्ष होते. खेळाडंचा गैरसमज होतो की जेव्हा एखादा खेळाडू टि-२० व मर्यादित षटकांच्या सामन्यात यशस्वी ठरला की तो यशस्वी खेळाडू म्हणून गणला जाईल. परंतु इतिहास पाहिला तर ज्याप्रकारे सचिन तेंडुलकर, राहुल द्रविड, कुमार संगकारा, माहेला जयवर्धने, जॅक कॅलिस कसोटी क्रिकेट व एकदिवसीय क्रिकेटमध्ये यशस्वी झाले तितकेच ते टि-२० मध्ये यशस्वी झाले.आजच्या घडीला जर व्हिव रीचर्डस, कपिल देव, इम्रान खान, वासीम अक्रम खेळत असते तर त्यांनी टि-२० मध्ये आपला दबदबा निर्माण केला असता यात शंका नाही.

कसोटी क्रिकेट म्हणजे सभ्य माणसांचा खेळ ते पांढऱ्या पोशाखाने दिसुनच येते. जसा बदल प्रत्येकाच्या आयुष्यात महत्त्वाचा असतो त्याच प्रकारे काळानुसार क्रिकेटमध्ये अनेक बदल घडुन आले जसे फ्रि हीट, धावक फलंदाजाच्या छाती व डोक्यावरुन उसळी घेत जाणाऱ्या चेंडूची संख्या, तीसरे पंच. एकदिवसीय क्रिकेटमध्ये लाल चेडू ऐवजी पांढरा चेंडू वापरला जाऊ लागला आणि पांढऱ्या शुभ्र कपड्यांची जागा रंगीत कपड्यांनी घेतली. आधी ६० षटकांचा खेळला जाणारा एकदिवसीय सामना आता ५० षटकांचा खेळला जातो.

प्रेक्षकांना कसोटी क्रिकेटकडे आकर्षित करण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषदेने एकदिवसीय सामन्यांप्रमाणेच कसोटी सामने दिवस रात्र खेळवण्यास सुरुवात झाली ती ऑस्ट्रेलिया-न्युझिलंड सामन्याने. गुलाबी चेडूचा वापर सुरु झाला आणि क्रिकेटमध्ये एका नव्या पर्वाला सुरुवात झाली. त्याच धर्तीवर बीसीसीआयने २०१६ ची दुलिप ट्रॉफी गुलाबी चेंडुच्या सहाय्याने दिवस रात्र खेळवण्यास सुरुवात झाली. या आधी प.बंगाल मध्ये क्लब क्रिकेटमध्ये एका सामन्यात गुलाबी चेंडूचा वापर करण्यात आला पण पहिल्यांदाच संपुर्ण स्पर्धेत गुलाबी चेंडू वापरला जाणार आहे यामुळे फलंदाजा बरोबरच गोलंदाजाला समान संधी मिळणार आहे. निश्चितच याचा फायदा कसोटी क्रिकेटबद्दल आकर्षण निर्माण करण्यासाठी तसेच कसोटी क्रिकेटचे स्थान टिकवण्यात होईल.

शंतनु कुलकर्णी

मालिका २-० ने जिंकुन भारताची दुसऱ्या स्थानावर घसरण तर पाकिस्तान कसोटी मध्ये अग्रस्थानी विराजमान

एक छोटी गोष्ट काय बदल घडवु शकते हे काल संपलेल्या भारत-वेस्ट इंडिजच्या मालिकेत दिसुन आले. अखेरच्या सामन्यात खेळ झाला फक्त २२ षटकांचा आणि सलग चार दिवस एकही चेडू टाकला गेला नाही, सामना अनिर्णित राहिला. चौथ्या सामन्यापुर्वी, श्रीलंकेनी ऑस्ट्रेलियाविरुद्धची मालिका ३-० ने जिंकली तसेच पाकिस्तानने इंग्लंडला २-२ असे रोखले आणि भारतीय संघ कसोटीमध्येअग्रस्थानी विराजमान झाला होता पण स्थान टिकवण्यासाठी भारताला विजय आवश्यक होता. मालिकेतील भारताची कामगिरी पाहता भारतीय संघ स्थान टिकवेल यात शंका नव्हती. मालिकेतवेस्ट इंडिजच्या संघाला भारताला हरवणे शक्य झाले नाही पण अखेरच्या सामन्यात पावसाने मात्र भारताला हरवले आणि कसोटी क्रमवारी सुरु झाल्यापासुन पाकिस्तानचा संघ अग्रस्थानी विराजमान झाला.

भारताने मालिका २-० ने जरी जिंकली असेल तरी अग्रस्थान गमवावे लागल्याने कोहलीच्या मनाला लागले असणार यात शंका नाही. आशिया खंडाबाहेर कोहलीच्या नेतृत्त्वाखाली पहिला दौरा तसेच अनिल कुंबळेचा प्रशिक्षक म्हणुन पहिला दौरा यामुळे या मालिकेचे महत्त्व काही वेगळेच होते. भारताने मालिकेत निर्विदाद वर्चस्व राखले, चेतेश्वर पुजारा व शिखर धवन तितकेसे सफल झाले नाहीत पण अश्विन, कोहली, रहाणे, राहुल आणि साहा यांनी फलंदाजीचा मनमुराद आनंद लुटला.

पहिल्या कसोटीपासुन भारताने वर्चस्व राखत पहिली कसोटी एक डाव व ९२ धावांनी जिंकली अशाच कामगिरीची उर्वरीत सामन्यांत पुनरावृत्ती करेल अशी आशा होती त्याप्रमाणे दुसऱ्या कसोटीत मोठा विजय मिळवण्याच्या उंबरठ्यावर भारतीय संघ होता पण रोस्टन चेसची नाबाद शतकी खेळी आणि त्याला जेसन होल्डर, यष्टिरक्षक शेन डावरीच व ब्लॅकवुडने दिलेली साथ यांनी पुर्ण दिवसभर टिच्चुन फलंदाजी केली आणि भारताला विजयापासुन रोखले. तीसऱ्या कसोटीत खेळ वाया गेला होता भारतीय संघ ५ बाद १२६ अशा अडचणीत सापडला होता पण अश्विन व साहाने शतके ठोकत भारताला आव्हानात्मक धावसंख्या उभारुन दिली. भारताला पहिल्या डावात १२८ धावांची महत्त्वपुर्ण भुमिका बजावली ती भुवनेश्वर कुमारने. दुसऱ्या डावात झटपट धावा करुन भारताने वेस्ट इंडिज पुढे शेवटच्या दिवशी ३४६ धावांचे अशक्यप्राय लक्ष्य ठेवले आणि गोलंदाजांच्या कामगिरीने वेस्ट इंडिजचा १०८ धावांत खुर्दा उडवला.

ज्याप्रकारे कोहलीने अश्विनच्या फलंदाजीवर विश्वास ठेऊन त्याला फलंदाजी क्रमवारीत बढती दिली ते आव्हान अश्विनने लिलया पेलले. अश्विने पुन्हा एकदा मालिकावीर पुरस्काराला गवसणी घातली. या मालिकेत त्याने १७ गडी बाद तर केलेच तसेच फलंदाजीत दोन शतकांसहीत २३५ धावा ठोकल्या अशी अष्टपैलु कामगिरी बजावली. आपल्या ३६ कसोटी सामन्यांच्या कारकिर्दीत अश्विनने तब्बल ६ वेळेस मालिकावीर पुरस्कार पटकवला आहे यात त्याने क्रिकेटचा देव समजल्या जाणाऱ्या सचिन तेंडुलकरला सुद्धा मागे टाकले आहे. अशाच कामगिरीची पुनरावृत्ती येणाऱ्यामालिकांमध्ये भारतीय संघानी करावी हीच इच्छा.

शंतनु कुलकर्णी

भुवनेश्वर कुमार

सध्याच्या भारतीय संघातील मर्यादित षटकांसाठीचा महत्त्वाचा खेंळाडू.एखाद्याजलदगती गोलंदाजाने ५० षटकांच्या सामन्यात सलग १० षटंक टाकण्याची क्षमतातसेच त्याच्या स्विंगने फलंदाजाच्या मनात धडका भरते. तसे पाहिले तरभुवनेश्वर कुमारला जलदगती गोलंदाज म्हणने म्हणजे वसीम अक्रम, ब्रेट ली वशोएबअख्तर यांसारख्या गोलंदाजाचा अपमान पण तरीही भुवनेश्वर कुमारने कमी वेळातआंतरराष्ट्रीय स्थरावर आपले नाव कमावले. उत्तरप्रदेशातील मेरठ मध्येजन्मलेल्या भुवनेश्वरने देशांतर्गत स्पर्धांत उत्तरप्रदेशचे नेतृत्व केले.पहिल्यांदा भुवनेश्वरचे नाव आले ते दुलिप ट्रॉफीत मध्य विभागाकडुन खेळताना.उत्तर विभागविरुद्ध खेळताना उपांत्या सामन्याचा फासा पलटवला तसेच २००८-०९च्या रणजी ट्रॉफीतील अंतिम सामन्यात सचिन तेंडुलकरला देशांतर्गत स्पर्धांतशुन्यावर बाद करणारा पहिला गोलंदाज ठरला.

भुवनेश्वरकुमारची भारतीय संघात पहिल्यंदा वर्णी लागली ती २०१२ मध्येपाकिस्थानविरुद्ध मायदेशात झालेल्या टी-२० आणि एकदिवसीय मालिकेत. भुवनेश्वरकुमारने आपल्या पदार्पणाच्या टी-२० आणि एकदिवसीय सामन्यात पहिल्याच चेडूवरगडी बाद केला. या मालिकेत त्याला ज्याप्रकारे स्विंग मिळत होता व फलंदाजबाद केले ते पाहता भुवनेश्वर भारताला आवश्यक असलेल्या गोलंदाजाची जागा घेऊशकतो असे वाटत होते. याच कामगिरीच्या जोरावर त्याला २०१३ साली भारतातझालेल्या बॉर्डर-गावसकर मालिकेत त्यात त्याने सुरुवातीला गडी बाद करुनअश्विन व जडेजाला चांगला साथ दिली.गोलंदाजी बरोबरच त्याने फलंदाजीत सुद्धाआपले योगदान दिले. पहिल्याच कसोटी सामन्यात त्याने महेंद्रसिंग धोनीसोबतनवव्या गड्यासाठी १४० धावांची भागीदारी केली व पहिल्या डावात मोठी आघाडीमिळवुनदिली.

भारताला २०१३ ची चॅम्पियन ट्रॉफी जिंकवण्यातही त्याने ठसा उमटवला.त्यानंतरवेस्ट इंडिजमध्ये झालेल्या तिरंगी एकदिवसीय मालिकेत ८ धावा देत ४ बळी घेऊनश्रीलेकेविरुद्ध आपली एकदिवसीय सामन्यातील सर्वोच्च कामगिरी बजावली यातत्यानेमालिकारवीर पुरस्काराला गवसणी घातली.मर्यादित षटकांच्या सामन्याप्रमाणेत्याला कसोटीत बळी मिळवण्यात आपयश येत होते पण फलंदाजीत तो आपली भुमिकाबजावत होता.पण याला अपवाद ठरली २०१४ इंग्लंड विरुद्धची मालिका. या मालिकेतत्याने भारताकडुन सर्वाधिक बळी घेतले तसेच फलंदाजीत सुद्धा तीन अर्धशतकेझळकावली. त्यात लॉर्डसच्या कसोटीमध्ये त्याने जडेजासोबत केलेली ९९ धावांचीमहत्त्वाची भागिदारी केली व इंग्लंडला मोठे लक्ष्य दिले. भुवनेश्वर २०१५च्या विश्वचषकात महत्त्वाचा ठरणार होता परंतु तंदरुस्ती त्याला अंतिम ११खेळाडूंमध्ये संधी मिळवण्यात अडथळा ठरत होती. त्याने फक्त एक सामना खेळलापण तो त्याच्याशैलीतदिसलानाही.

      मायदेशात झालेल्या दक्षिण आफ्रिकेविरुद्धच्या टी-२० व एकदिवसीय मालिकेतभुवनेश्वरला सपशेल अपयश आले.टी-२० मध्ये तर त्याला एकही गडी बाद करता आलानाही आणि एकदिवसीय मालिकेत त्याने ७ गडी बाद केले त्यासाठी त्याला मोठ्याधावामोजायला लागल्या. शेवटच्या सामन्यात तर त्याने एक गडी बाद करत तब्बल १०६धावा दिल्या. कसोटी सामन्यात त्याला संधी मिळालीच नाही.२०१६ च्याविश्वचषकात त्याला संघामध्ये स्थान मिळाले नाही पण आयपीएल मध्ये स्रर्वाधिक२३ बळी घेऊन संघाला विजेतेपद मिळवुन दिले.आयपीएल नंतरच्या वेस्ट इंडिज दौऱ्यातील पहिल्या दोन सामन्यात बाहेर बसल्यानंतर त्याला तीसऱ्या सामन्यात उमेश यादवच्या जागी खेळण्याची संधी मिळाली आणि संधीचा फायदी उठवत पहिल्या डावात ५ तर दुसऱ्या डावात १ बळी घेतला. पहिल्या डावातील त्याच्या गोलंदाजीचे पुथ:करण २३.४-१०-३३-५ असे होते आणि त्याने वेस्ट इंडिजच्या फलंदाजांना पुर्णपणे जखडुन ठेवले होते. त्यानंतर वेस्ट इंडिजविरुद्धच्या अमेरिकेत झालेल्या टी-२० मालिकेतही तो अपयशी ठरला.

      मायदेशात न्युझिलंडविरुद्ध झालेल्या कसोटी मालिकेतील एकाच सामन्यात भुवनेश्वरला संधी मिळाली त्यात ४८ धावांत ५ व २८ धावांत १ अशी कामगिरी केली तर दुखापतग्रस्त असल्याने कसोटी मालिकेनंतरच्या एकदिवसीय मालिकेत खेळू शकला नाही. दुखापतीतुन बाहेर आल्यानंतर त्याचा इंग्लंडविरुद्धच्या कसेटी मालिकेसाठीच्या संघात समावेश करण्यात आला पण पहिल्या तीन सामन्यात त्याला संधी मिळाली नाही परंतु मोहम्मद शमी दुखापतग्रस्त झाल्याने भुवनेश्वरचा संघात समावेश झाला तो मुंबईच्या सामन्यात त्यात त्याला १ गडी बाद करता आला. ज्याप्रकारे आंतरराष्ट्रीय सामन्यात पदार्पण केल्यानंतर भुवनेश्वर त्याच्या स्विंग गोलंदाजीमुळे प्रकाश झोतात आला पण वेग वाढवण्याच्या नादात त्याची स्विंग गोलंदाजी हरवल्यासारखी वाटते. तसेच त्याची स्विंग गोलंदाजी त्याच्या आधीच्या वेगावरसुद्धा घातकच होती त्यामुळे स्विंग सोडुन फक्त वेगावर लक्ष देणे तर चूकिचेच आहे त्याचसोबत त्याला संघातील स्थान टिकवणे सुद्धा आवघड आहे.

शंतनु कुलकर्णी

रोहित शर्मा

भारतीय एकदिवसीय संघाचा सलामीवीर. नागपुरमध्ये जन्मलेल्या या खेळाडुने मुंबईमध्ये आपल्या क्रिकेट कारकिर्दीला सुरुवात केली. मुंबई म्हणजे देशातील क्रिकेटचे मुख्य केंद्र याच क्रिकेटसाठीच्या पोषक वातावरणात त्याने सुरुवातीला क्लब क्रिकेट,१९ वर्षांखालील स्पर्धात केलेल्या मेहनतीने व कामगिरीच्या जोरावर भारताच्या १९ वर्षांखालील संघात दाखल झाला. कालगिरीत सातत्य राखून त्याने मुंबईच्या रणजी संघात आणि त्यानंतर भारताच्या एकदिवसीय संघामध्ये समावेश झाला.

      २००७ साली पदार्पणाच्या सामन्यामध्ये त्याला ठसा उमटवता आला नाही पण ज्यावेळी सचिन,द्रविड आणि गांगुली यांनी दक्षिण आफ्रिकेत झालेल्या पहिल्या टि-२० विश्वचषकात खेळण्यास नकार दिल्यानंतर एक युवा संघ स्पर्धेत पाठवण्यात आला त्यात रोहितचा समावेश होता.पहिल्या काही सामन्यात त्याला संधी मिळाली नाही पण दक्षिण आफ्रिकेविरुदधच्या महत्त्वाच्या सामन्यात त्याने संधीचे सोने केले.याच सामन्यात अर्धशतक झळकावत त्याने भारताला मोठी धावसंख्या उभारुन दिली तसेच क्षेत्ररक्षणात सुदधा चपळाई एका थेट फेकीवर फलंदाजाला धावबाद केले अशाच कामगिरीची पुनरावृत्ती करत अंतिम सामन्यात छोटेखानी पण महत्त्वाची खेळी केली आणि भारताला विश्वचषक जिंकवण्यात महत्त्वाची भुमिका निभावली.

२००८ साली ऑस्ट्रेलियात झालेल्या कॉमनवेल्थ चषकाच्या अंतिम सामन्यात ऑस्ट्रेलियाविरुद्ध खेळताना त्याने एका कसलेल्या फलंदाजाप्रमाने फलंदाजी करत सचिनच्या साथीने मोलाची भागीदारी करुन भारताला मालिका जिंकुन दिली.टी-२० क्रिकेटमध्ये भारताकडुन शतक झळकावण्याचा पहिला मान रोहितला जातो. निवृत्त खेळाडु तसेच भारताच्या सध्याच्या कर्णधाराला सुद्धा रोहितमध्ये असलेल्या क्रिकेट कौशल्यामुळे खूप अपेक्षा आहेत. संधी मिळत गेल्या पण रोहित हवी तशी कामगिरी करण्यात अपयशी ठरत होता. अपयशी ठरत असताना देखिल धोनी संधी देत होता आणि या कारणामुळे त्याला पत्रकारांना सुद्धा तोंड द्यावे लागत होते.

      आयपीएल मध्ये कामगिरी होत होती पण एकदिवसीय सामन्यात कामगिरी करण्यात तो अपयशी ठरत होता. त्यात २०१० साली कसोटीत पर्दापणाची संधी आली होती पण सामना सुरु होण्यापुर्वी फुटबॉल खेळताना दुखापत झाली आणि त्याला संधीपासुन मुकावे लागले.त्यानंतर सुमारे तीन वर्षांनंतर सचिनच्या निवृत्तीच्या मालिकेमध्ये त्याला संधी मिळाली आणि आलेली संधी दोन्ही हातांनी पकडुन दोन्ही सामन्यात शतके झळकावली.२०११ विश्वचषकाच्या संघात स्थान न मिळाल्याने निराश न होता त्याने कसुन मेहनत घेतली.

      आयपीएल मध्ये पहिली काही वर्षे हैद्राबाद संघाकडुन खेळला आणि प्रत्येक मालिकेत धावांचा पाऊस पाडत २००९ साली संघाला विजेतेपद मिळवुन दिले त्यानंतर त्याला मुंबई संघाकडुन सचिन सोबत खेळण्याची संधी मिळाली. २०१३ च्या आयपीएलमध्ये जेव्हा पॉंटिंगने कामगिरीत सातत्य नसल्यामुळे बाहेर बसने पसंत केले तेव्हा रोहितची कर्णधारपदी नेमणूक झाली. कर्णधारपदा बरोबरच त्याच्या कामगिरीतही सुधार आला आणि त्याने मुंबईला पहिल्यांदा चषक जिंकुन दिला. याच कामगिरीच्या जोरावर त्याला इंग्लंड मध्ये झालेल्या २०१३ सालच्या चॅंम्पियन स्पर्धेत भारताचे प्रतिनिधित्व करण्याची संधी मिळाली पण यांमध्ये त्याला मधल्या फळीतील फलंदाज म्हणून नाही तर सलामीवीर म्हणून. मुरली विजय सारखा सलामीवीर संघात असुन सुद्धा धोनीने रोहितवर विश्वास दाखवला आणि रोहितने धोनीचा विश्वास सार्थ ठरवत संघाला चषक जिंकवण्यात मोलाचा वाटा उचलला.तेव्हापासुन लोक म्हणत असत की ''रोहित असलेल्या गुणांचा उपयोग करायला शिकला''.

      २०१३ ची ऑस्ट्रेलियाविरुद्धची मायदेशातील एकदिवसीय मालिका ज्यात मालिका २-२ बरोबरीत असताना शेवटचा सामना फलंदाजांसाठी अनुकुल असणाऱ्या बंगळुरच्या चिन्नस्वामी मैदानावर होता. मालिकेत मिळवलेल्या दोन्ही विजयात सलामीवीर (रोहित-धवन) व कोहली यांची भुमिका महत्त्वाची होती. त्यामुळे याही सामन्यात त्यांच्यावर जबाबदारी होता. त्यात पुन्हा एकदा रोहित-धवनने चांगली सलामी दिली आणि मोठ्या धावसंख्येचा पाया रचला त्यानंतर धवन व कोहली झटपट बाद झाले. दोन महत्त्वाचे गडी बाद झाल्यामुळे रोहितवर पूर्णपणे धावसंख्या पुढे नेण्याचा भार आला. पण पाहता पाहता रोहितने २०९ धावा ठोकल्या त्यात १६ उत्तुंग षटकारांचा समावेश होता. यात त्याने एका सामन्यात सर्वाधिक षटकार मारण्याचा विक्रम आपल्या नावे केला. रोहितने मालिकाविराचा किताब पटकावला तसेच एकदिवसीय क्रिकेटमध्ये द्विशतक झळकावलेला जगामध्ये सचिन आणि सेहवाग नंतर तीसरा खेळाडु ठरला त्यात तिघेही भारतीय. द्विशतक झळकावुन रोहितने सचिनचा विश्वास सार्थ करुन दाखवला.

२०१४ सालच्या श्रीलंकेविरुद्धच्या मायदेशातील एकदिवसीय मालिकेत दुखापतीमुळे रोहितला सुरुवातीच्या काही सामन्यांना मुकावे लागेल पण तंदरुस्ती सिद्ध करण्यासाठी श्रीलंकेविरुद्धच्या सराव सामन्यात धुवाधार फलंदाजी करुन भारतीय संघात पुनरागमन केले. ईडन गार्डन, कोलकत्ता येथे मालिकेच्या चौथ्या सामन्यात सुरुवात अडखळती होऊन सुद्धा रोहितने जम बसल्यावर त्याने त्याच्या भात्यातील सर्व फटके खेळून फलंदाजीचा आनंद लुटला आणि म्हणता म्हणता त्याने एकदिवसीय क्रिकेटमध्ये स्वत:चे दुसरे द्विशतक झळकावले. यात त्याने २६३ धावा ठोकत एकदिवसीय क्रिकेटमधील सर्वोच्च धावसंख्या नोंदवली तसेच सामन्यात सर्वाधिक चौकार मारण्याचा विक्रम आपल्या नावे केला.याच ईडन गार्डन मैदानावर २०१३ साली रोहितने कसोटीत पर्दापण केले. पर्दापणाच्या सामन्यात त्याने शतकी खेळी केली.

      २०१५ मध्ये ऑस्ट्रेलियात झालेल्या तिरंगी मालिकेत ऑस्ट्रेलियाविरुद्ध शतक झळकावले तसेच २०१५ च्या विश्वचषकातील उपउपांत्य सामन्यात बांग्लादेशविरुद्ध १३८ धावांची खेळी करुन भारताला मोठी धावसंख्या उभारुन दिली. त्यानंतर झालेल्या आयपीएल चषकात दुसऱ्यांदा मुंबईला विजेतेपद मिळवुन दिले. आफ्रिकेविरुद्ध मायदेशातील मालिकेत टी-२० क्रिकेटमध्ये भारताकडुन शतक झळकावण्याचा मान मिळवला तसेच भारताकडुन टी-२० मध्ये सर्वोच्च धावा काढल्या तसेच एकदिवसीय मालिकेत १५० धावंची खेळी केली पण ही खेळी भारताला पराभवापासुन वाचवु शकली नाही.

      आपल्या दोन द्विशतकी खेळीने मर्यादित षटकांच्या सामन्यातील एक उत्कृष्ट फलंदाजामध्ये रोहितची गणना होऊ लागली.यात अजुन भर म्हणुन २०१६ च्या ऑस्ट्रेलिया दौऱ्यात सलग दोन सामन्यात शतकी खेळी केल्या तसेच शेवटच्या सामन्यात ९९ धावांची खेळी केली करत मालिकाविराचा मान मिळवला. आतापर्यंत झालेल्या आयपीएल मध्ये फक्त दोन फलंदाजाना प्रत्येक सत्रात ३०० पेक्षा अधिक धावा करण्यात यश आले त्यात रोहितचा समावेश होतो. ऑस्टेलिया व श्रीलंकेविरूद्धच्या मालिकेनंतर झालेल्या आशिया टी-२० चषकातील पहिल्याच सामन्यात बांगलादेशविरूद्ध ८३ धावांची महत्त्वपुर्ण खेळी केली पण उर्वरित मालिकेत रोहित पुर्णपणे अपयशी ठरला. त्यानंतरच्या टी-२० विश्वचषकात रोहितला एकही अर्धशतक झळकावता आले नाही फक्त उपांत्य सामन्यात ४३ धावांची खेळी करत उत्कृष्ट सुरुवात करून दिली होती. त्यानंतर आयपीएल सत्रात त्याने पाच अर्धशतकांच्या साह्याने ३८३ धावा काढल्या पण तो संघाला अंतिम चार मध्ये स्थान मिळवून देण्यात अपयशी ठरला. वेस्ट इंडिज दौऱ्यात रोहितला फक्त एका सामन्यात खेळण्याची संधी मिळाली त्यात त्याने दोन्ही डावात मिळुन ५० धावा काढल्या त्यानंतर अयोजित झालेल्या टी-२० मालिकेतल्या पहिल्या सामन्यात २४५ धावांचा पाठलाग करताना भारतीय संघ ५ व्या षटकात २ बाद ४८ अशा अवस्थेत होता परंतु त्यानंतर रोहितने राहूलच्या साथीने ७ षटकात ८१ धावांची भागिदारी करत भारताला स्थिरता मिळवून दिली होती त्यात रोहीतने ६९ धावांची खेळी केली होती पण भारतीय संघाला १ धावाने पराभव स्विकारावा लागला होता.

      न्युझिलंडविरूद्धच्या मालिकेतील तीनही सामन्यात रोहीतला खेळण्याची संधी मिळाली त्यातील पाच डावांत तीन अर्धशतकांच्या साह्याने २४० धावा फटकावल्या कसोटी मालिकेतनंतर झालेल्या एकदिवसीय मालिकेतील पहिल्या चार सामन्यात रोहितने १४, १५, १३ व ११ धावा काढल्या पण शेवटच्या सामन्यात ७० धावांची खेळी करताना दुखापतग्रस्त झाला त्यामुळे त्याचा इंग्लंडविरूद्धच्या मालिकेतसाठी संघातही समावेश झाला नाही बांगलादेश किंवा ऑस्ट्रेलियाविरूद्धच्या मालिकेत तो पुनरागमन करू शकतो. रोहितला कसोटीसंघातले स्थान राखायचे असेल तर आतापर्यंतच्या परदेशदौऱ्यातील कामगिरी विसरुन पुढे जावे लागेल आणि तसेच भारताचा नवा कर्णधार हा परदेशात पाच गोलंदाज घेऊन खेळेल त्यामुळे स्वत:ची जागा कायम राखायची असेल तर कामगिरी सुधारणा आवश्यक आहे.

शंतनु कुलकर्णी

श्रीलंकेच्या फिरकीने ऑस्ट्रेलियन फलंदाजीचा फास आवळला

पहिल्या सामन्याप्रमाणेच दुसऱ्या सामन्यातही ऑस्ट्रेलियन फलंदाजीना श्रीलंकेच्या फिरकी गोलंदाजांचा यशस्वीपणे सामना करण्यात अपयश आले.पहिल्या सामन्यातील पहिल्या डावात श्रीलंकेचा डाव ११७ धावांत गडगडला पण त्यानंतर श्रीलंकेच्या फलंदाजांनी ऑस्ट्रेलियाच्या गोलंदाजांचा सामना केला.पहिल्या डावात ८६ धावांची आघाडी घेऊन सुद्धा ऑस्ट्रेलियाला १०६ धावांनी पराभव स्विकारावा लागला यात तब्बल १८ बळी फिरकी गोलंदाजांनी घेतले आणि श्रीलंकेनी ऑस्ट्रेलियाविरुद्धचा दुसरा कसोटी विजय मिळवला तो १८ वर्षांनी. 

पहिल्या सामन्यातील पराभवातुन शिकुन ऑस्ट्रेलिय संघ एका जखमी वाघाप्रमाणे जोरदार कामगिरी करेल अशी प्रत्येकाची अपेक्षा होती पण श्रीलंकेच्या फिरकी गोलंदाजींनी वाघाच जणू मांजरच करुन टाकलं.वॉर्नरने ४२ धावा करत संघाला जोरदार सुरुवात करुन दिली पण १ बाद ५४ वरुन संघ ४ बाद ५९ अशा संकटात सापडला यातच संघाच्या ८० धावा झालेल्या असताना रंगना हेराथने सलग तीन चेंडुवर तीन गडी बाद केले आणि ऑस्ट्रेलियाची स्थिती ७ बाद ८० वरुन संघ १०६ धावांत संपुष्टात आला. इथे श्रीलंकेचे फिरकी गोलंदाज संघच्या संघ संपुष्टात आणतात तर ऑस्ट्रेलियाच्या फिरकी गोलंदाजांना एक-एक बळी मिळवण्यासाठी झगडावे लागते.

श्रीलंकेनी आपली आघाडी ४१२ धावांवर नेऊन ठेवली ती कर्णधार मॅथ्युज आणि दिलरुवान परेराच्या फटकेबाजीने.तीसऱ्या दिवशी ऑस्ट्रेलियाला फक्त ६ षटके खेळुन काढावयाची होती पण यातही त्यानी तीन गडी गमावत २५ धावा केल्या त्यामुळे चौथ्या दिवशी ऑस्ट्रेलियन संघ संपुष्टात आला नाही तर नवलच.हा ऑस्ट्रेलियाचा आशिया खंडातील सलग आठवा पराभव असेल.आपल्या आक्रमक वक्तव्यासाठी प्रसिद्ध असलेल्या खेळाडुंवर या मालिकेत मात्र नामुष्की ओढावली.श्रीलंकेच्या युवा खेळाडुंची कामगिरी कौतुकास पात्र आहे.

शंतनु कुलकर्णी

जिम लेकर

एकदिवसीय क्रिकेट तसेच टि-२० क्रिकेटमध्ये ज्याप्रकारे फलंदाज महत्त्वाची भुमिका निभावतो त्याच वेळेस कसोटीचा विचार करता गोलंदाजाची कामगिरी महत्त्वाची ठरते. कारण सामन्यात २० फलंदाज बाद करुन संघाला विजय प्राप्त करुन देतो. फलंदाजाची शतकी खेळी आणि गोलंदाजाच्या ५ विकेट दोघांची कामगिरी समान मानली जाते.१३९ वर्षांच्या क्रिकेट इतिहासात अनेक दर्जेदार गोलंदाजांनी आपल्या कामगिरीने आपले नाव सुवर्ण अक्षरात लिहिले मग त्यात कसोटी इतिहासात पहिल्यांदा ५०० बळींचा टप्पा पार पाडणारा वेस्ट इंडिजचा कर्टनी वॉल्श असो वा ८०० बळींचा टप्पा पार पाडणारा श्रीलंकेचा फिरकी गोलंदाज मुथय्या मुरलीधरन यांनी युवा गोलंदाजांसाठी एक लक्ष्य निर्माण करुन ठेवले आहे. त्याचप्रमाणे इंग्लंडच्या जिम लेकर यांनी एका सामन्यात सर्वाधिक गडी बाद करण्याचा विक्रम  आपल्या नावे केला आहे.

पण इतक्या वर्षांच्या क्रिकेट इतिहासात एका डावात दहा बळी बाद करण्यात फक्त दोन गोलंदाजांना यश आले. त्यातील पहिले होेते इंग्लंडचे फिरकी गोलंदाज जिम लेकर आणि सध्याचे भारतीय संघाचे प्रशिक्षक अनिल कुंबळे यांना. ३१ जुलै १९५६ साली आेल्ड ट्रॅफर्डच्या मैदानावर अॅशेस मालिकेतील तिसऱ्या कसोटी सामन्यात जिम लेकर यांनी ही कामगिरी केली. या  सामन्यातील दुसऱ्या डावात त्यानी  धावात 10 गडी बाद केले. त्यांच्या गोलंदाजीचे पुथ:करण ५१.२-२३-५३-१० असे होते तर सामन्यात ९० धावांत १९ गडी बाद केले. याच अॅशेस मालिकेत त्यांनी तब्बल ४६ गडी बाद केले आणि इंग्लंडला २-१ ने मालिका विजय प्राप्त करुन दिला.
जिम लेकर यांनी कसोटी कारकिर्दीत ४६ सामन्यात १९३ गडी बाद केले तर प्रथम श्रेणी क्रिकेटमध्ये ४५० सामन्यात त्यांनी तब्बल १९४४ गडी बाद केले. २३ ऑगस्ट २००९ साली जिम लेकर यांचा आयसीसीच्या हॉल ऑफ फेम मध्ये समावेश करण्यात आला.

शंतनु कुलकर्णी

कॅरेबियनचा बादशहा सुनिल मनोहर गावसकर

कॅरेबियन उत्तर अमेरिका खंडातील बेटांचा समुह. यातील प्रत्येक बेट एक देश म्हणून गणला जातो. यात जमैका, त्रिनीदाद, सेंट ल्युसिया तसेच सेंट किट्स यांसारख्या देशांचा समावेश होतो. क्रिकेट सोडल्यास इतर सर्व खेळांमध्ये त्या त्या देशांचे नेतृत्व करतात तर फक्त क्रिकेटमध्ये हे सर्व देश ऐकत्रित येऊन वेस्ट इंडिज संघाचे नेतृत्व आंतरराष्ट्रीय़ पातळीवर करतात.

सुनिल मनोहर गावसकर मुंबईमध्ये जन्मलेल्या या खेळाडूने क्रिकेटविश्वात आपल्या खेळाने सर्वांना आकर्षित केले. सुनिल गावसकर म्हणजे 'उंची लहान किर्ती महान' असे व्यक्तिमत्व. १९७१ च्या वेस्ट इंडिज दौऱ्यात गावसकरांचा संघात समावेश झाला. परंतु दुखापतीमुळे पहिल्या सामन्यातुन बाहेर बसावे लागले. तरीही गावसकरांनी आपली पदार्पणाची मालिका आपल्याच नावे केली. 

त्रिनीदाद मध्ये झालेल्या दुसऱ्या सामन्यात दोन्ही डावात अर्धशतके झळकावली आणि वेस्ट इंडिजविरुदध पहिला विजय मिळवला, हाच विजय भारताला मालिका जिंकवण्यात महत्त्वाचा ठरला. त्यानंतरच्या कसोटीत गावसकरांनी कारकीर्दीतले पहिले शतक झळकावले आणि विक्रम स्थापन होण्यास सुरुवात झाली. आपल्या या खेळीत त्यांनी फ्लिक, स्ट्रेट ड्राईव्ह, स्केअर कट तसेच पुल यासारख्या फटक्यांची मेजवानी दिली आणि नव्या युगाला सुरुवात झाली. या मालिकेत ८ डावांत ४ शतके व ३ अर्धशतकासहीत ७७४ धावा ठोकल्या. यात शेवटच्या कसोटीत शतक आणि व्दिशतक झळकावले. वेस्ट इंडिजविरुद्ध २७ सामन्यात सर्वाधिक १३ शतके आणि २७४९ धावांचा विक्रमही गावसकरांच्या नावे आहे. १३ शतकांमधील ७ शतके त्यांनी वेस्ट इंडिजमध्ये फटकावली. गावसकरांनी आपल्या कारकिर्दीत कधीही हेल्मेट वापरले नाही त्यानी फक्त पांढरी गोल टोपी आणि त्यासोबत डोक्यासाठी सुरक्षित कवच वापरले. परंतु ज्याप्रकारे गावसकरांनी वेस्ट इंडिजच्या तोफखाना समजल्या जाणाऱ्या गोलंदाजांचा सडेतोड समाचार घेतला.

साल १९७१ पूर्वी भारताने वेस्ट इंडिजविरुद्ध एकही सामना जिंकला नव्हता. एका तगड्या संघाला त्यांच्याच देशात हरवणे तितकेच अवघड होते परंतु हे काम केले ते मुंबईकर त्यावेळचा भारताचा कर्णधार अजित वाडेकर आणि सुनिल गावसकर त्यांना साथ दिली दिलीप सरदेसाई यांनी. १९७०-७१ ची मालिका जिंकवण्यात दिलीप सरदेसाई यांनी ६४२ धावा फटकावत गावसकरांना चांगली साथ दिली. भारताला जागतिक क्रिकेटमध्ये नवी दिशा देण्यास १९७०-७१ सालची वेस्ट इंडिजविरुद्धची मालिका महत्त्वाची ठरली.

गावसकरांनी याच कामगिरीची पुनरावृत्ती १९७८-७९ च्या मायदेशात झालेल्या वेस्ट इंडिजविरुद्ध झालेल्या मालिकेत केली त्यात त्यांनी ७३२ धावांचा पाऊस पाडला. कसोटी कारकिर्दीत १०००० धावांचा पल्ला पार करण्याचा पहिला मान गावसकरांच्या नावोच आहे तसेच त्यांचा ३४ शतकांचा विक्रमही कित्येक वर्षे त्यांच्याच नावे होता त्यानंतर सचिन तेंडूलकरने मोडला. त्यामुळे 'कॅरेबियनचा बादशहा' म्हणून लिटल मास्टर सुनिल गावसकर नेहमिच अग्रस्थानी राहतील.

शंतनु कुलकर्णी